Төрийн тэргүүн санаачлан эхлүүлсэн шүүхийн шинэтгэлийн ажлуудаа нүдээр үзэж, гараар тэмтэрч, шүүгч ажилтнуудтай нүүр тулж уулзахаар Нийслэлийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд мягмар гаригт ажиллав. Тэрбээр шүүхийг зовлон үзсэн чавганцын адилаар зүйрлэсэн нь бий. Хамгийн их хаягдаж ирсэн шүүх эрх мэдэл хэмээх засаглалд шинэтгэл өрнөөд өдгөө 4 дэх жилтэйгээ золгож байна.

90 гаруй жилийн түүхэнд нь урд өмнө хэзээ ч байгаагүй цоо шинэ эргэлтийн шинжтэй ажлуудыг гардан хэрэгжүүлэхэд шинэтгэлд багагүй бэрхшээл тулгарсан. Үзэл сэтгэлгээ, арга барил, өмнөх хур хөрсийг нь үндсээр нь эргүүлж, тэр суурин дээр шинэтгэлийн үрийг тарих нь амаргүй байсан нь мэдээж.

Хэдийгээр 4 жилийн туршид шүүх засаглалд хийгдсэн шинэтгэлийн ололт амжилтуудаас өчүүхэн багахаан хэсэгтэй нь тэр энэ удаад танилцсан ч олон санал дүгнэлтүүдийг багцлан ярилаа. Шүүхийн шинэтгэл өнгөрсөн хугацаанд амжилттай өрнөснийг Ерөнхийлөгч УИХ, Засгийн газар, шүүх гэсэн засаглалууд харилцан ойлголцож чадсаны хамгийн том баталгаа гэж дүгнээд Монголчууд эвлэж нэгдэж чаддагийн илрэл нь шүүхийн шинэтгэл гэж тодотгосон.

Мөн шүүхэд гарсан ололт амжилтын нэг нь нийгэмд халуун дулаан уур амьсгал бүрдүүлж, маргааныг эвийн журмаар шийдвэрлэгч эвлэрүүлэн зуучлах ажиллагаа гэдгийг "Шүүхэд гарсан нэг том өөрчлөлт бол Эвлэрүүлэн зуучлалын тухай хууль. Эвлэрүүлэн зуучлалын тухай хуулийг хэрэгжүүлсэн хэлбэр маш сайн болсон. Шүүхээр орж байгаа иргэний таван хэргийн нэг нь эвлэрүүлэн зуучлалаар шийдэгдэж байгаа нь том үр дүн. Цаашид эвлэрүүлэн зуучлалыг захиргаа, эрүүгийн хэрэгт хэрэглэх нь зөв. Долоон мянган хэрэг эвлэрүүлэн зуучлалаар шийдэгдсэн байна. Цаашид шинэ хууль батлагдвал эрүүгийн хөнгөн гэмт хэрэг эвлэрүүлэн зуучлалаар шийдэгдэх боломжтой. Захиргааны хэрэг дээр эвлэрүүлэн зуучлал маш их хэрэгтэй байгаа нь ч харагдаж байна” гэж ярьсан юм.

Монгол Улсын шүүх энэ оны 3 дугаар улирлын байдлаар шүүх дэх эвлэрүүлэн зуучлагчид гаргасан 7471 маргааныг шийдвэрлэжээ. 7471 хэргийг шүүх шийдвэрлэхийн тулд ямар олон хүний хөлс хүч, цаг цаас, хугацаа шаардагдах нь тодорхой.

Энэхүү 7471 өргөдлийг шийдвэрлэснийг хэрэг маргааны төрлөөр авч үзвэл 6194 хэрэг буюу 83 хувь нь иргэний эрх зүйн маргаан, 1246 хэрэг буюу 17 хувь нь гэр бүлийн эрх зүйн маргаан, 31 хэрэг буюу 1 хувь хүрэхгүй нь хөдөлмөрийн ганцаарчилсан маргаан байна.

Иргэд хоорондоо эвлэрч болох хөнгөн хэрэг үйлдчихээд шүүхийн хаалга сахиж үйлээ үздэг цаг эвлэрүүлэн зуучлалаар бүрмөсөн халагдах цаг айсуй. Хөрөнгө хүч, цаг зав, тархи зүрхэнд нэмэртэйгээр хэрэг маргааныг шуурхай шийдэж олон улсад хэрэгждэг энэхүү сайн туршлага Монголын шүүхэд ийнхүү амжилтттай нутагшжээ. Тэр зүгт иргэдийн хандлага хот хөдөөгүй нэмэгдсээр байгаа нь яалт ч үгүй ололт мөн аж.

О.ЦЭЛМЭГ